Czym jest cukrzyca typu 1?
Cukrzyca typu 1 (łac. diabetes mellitus typi 1) jest przewlekłym schorzeniem charakteryzującym się wysokim poziomem glukozy, czyli cukru, we krwi, utrzymującym się przez dłuższy czas. Wysokie stężenie glukozy jest spowodowane niedoborem hormonu zwanego insuliną. Hormon ten pomaga komórkom wyłapywać glukozę z krwioobiegu obniżając jej stężenie we krwi. Cukrzyca typu 1 jest coraz częstszym schorzeniem i zazwyczaj rozwija się przed 40. rokiem życia. Niewłaściwie leczona, może doprowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, jak choćby choroba sercowo-naczyniowa.
Jakie są objawy cukrzycy typu 1?
U chorych na cukrzycę typu 1 nasilenie objawów występuje często w początkowych etapach choroby. Do tych objawów zaliczamy:
- silne pragnienie,
- częste oddawanie moczu,
- utratę wagi,
- nieostre widzenie,
- zaburzenia czucia,
- zmęczenie,
- uczucie sytości,
- utratę przytomności (rzadko).
Przy bardzo wysokim poziomie cukru we krwi może dojść do kwasicy ketonowej. Kiedy pojawia się kwasica, organizm uruchamia kompensacyjny mechanizm oddechowy w postaci hiperwentylacji, a oddech pacjenta przypomina w zapachu aceton (znany choćby jako zapach zmywaczy do paznokci). U chorego z rozwijającą się kwasicą ketonową pH krwi staje się bardziej kwaśne. Bez szybkiej pomocy medycznej może dojść do utraty przytomności, a nawet śpiączki.
Przy cukrzycy typu 1 bardzo ważne jest, by nie dopuścić do powstania kwasicy ketonowej, jak również do długo utrzymującego się wysokiego stężenia cukru we krwi, gdyż grozi to dalszymi powikłaniami zdrowotnymi.
Jakie są przyczyny cukrzycy typu 1?
Cukier jest jednym z najważniejszych źródeł energii w organizmie i musi dotrzeć do komórek, by organizm mógł go spożytkować. Transport cukru odbywa się za pomocą insuliny krążącej we krwi. W organizmie chorego na cukrzycę typu 1 występuje zanik znajdujących się w trzustce komórek, które produkują insulinę. Przyczyną tego stanu rzeczy jest zazwyczaj zaburzenie autoimmunologiczne – system immunologiczny organizmu atakuje własne komórki produkujące insulinę i niszczy je.
Pierwotnym podłożem cukrzycy typu 1 może być problem genetyczny. Obecność niektórych protein na powierzchni komórek trzustki może zwiększyć ryzyko rozwoju choroby z 0,5% w grupie kontrolnej do 6-12% w grupie z predyspozycją genetyczną. Cukrzyca typu 1 jest często dziedziczna: w przypadku gdy choroba występuje u obojga rodziców, ryzyko zachorowania u dzieci jest już o 20% większe. Uważa się również, że do rozwoju choroby może przyczynić się infekcja wirusem żołądkowo-jelitowym u matki w czasie ciąży.
Jak diagnozuje się cukrzycę typu 1?
Cukrzycę typu 1 rozpoznaje się na podstawie badania krwi. Diagnozuje się chorobę, gdy poziom cukru w krwi przekracza 12 mmol/l w warunkach normalnych lub 7 mmol/l w badaniach na czczo. Mierząc poziom HbA1c, tzw. hemoglobiny glikowanej, można określić średnie stężenie glukozy we krwi w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy. Zazwyczaj wartość ta nie przekracza 48 mmol/l.
Jak leczy się cukrzycę typu 1?
Przy cukrzycy typu 1 często informuje się chorego o diecie, jakiej musi przestrzegać, i uczy się go, jak robić zastrzyki z insuliny. Diabetykom zaleca się również rzucenie palenia tytoniu i codzienne wykonywanie ćwiczeń gimnastycznych.
Istnieją dwa rodzaje insuliny podawanej pacjentom. Insulina długo działająca zaspokaja podstawowe zapotrzebowanie organizmu na ten hormon przez 24 godziny. Insulinę krótko działającą podaje się razem z posiłkami w ilości zależnej od zawartości węglowodanów w danym posiłku.
Ponieważ cukrzyca typu 1 jest spowodowana atakiem organizmu na jego własne komórki, nie da się jej zapobiec. Gdy już wystąpi, choremu zaleca się przestrzeganie planu leczenia, regularne konsultacje medyczne i niedopuszczanie do rozwoju dalszych powikłań zdrowotnych.
Cukrzyca może doprowadzić do uszkodzenia nerwów, serca, nerek, wzroku, mózgu i naczyń krwionośnych. By nie dopuścić do wystąpienia tych powikłań, u chorego na cukrzycę należy dokładnie kontrolować stężenie cukru we krwi i stale regulować jego poziom. Wskazania odnośnie optymalnych parametrów cukru we krwi są uzależnione od wieku pacjenta.
