Co wiemy o wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego?

Skąd się bierze, co jeść w zaostrzeniu i remisji, co zrobić kiedy nic nie pomaga.

Czym jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego i skąd się bierze?

W Internecie można przeczytać o tym, że wrzodziejące zapalenie jelita grubego (łac. Collitis ulcerosa) oraz choroba Leśniowskiego-Crohna to dwie główne formy nieswoistych zapaleń jelit.

Czym jednak są owe “nieswoiste zapalenia”?

Krótko mówiąc jest to nazwa opisująca grupę chorób zapalnych jelit, które charakteryzują się podobnymi objawami takimi jak zmiany oraz owrzodzenia ścian przewodu pokarmowego oraz przewlekłe biegunki.

Czy choroby te są często diagnozowane w Polsce i na świecie?

W naszym kraju żyje ok. 50 tys. osób cierpiących na nieswoiste zapalenia jelit. Jedna czwarta zdiagnozowanych pacjentów to osoby poniżej 18 roku życia.Na samo wrzodziejące zapalenie jelita grubego choruje na świecie ok 5 milionów osób.Magazyn medyczny The Lancet podaje, że obecne na terenie Europy oraz Ameryki Północnej WZJG dotyka 156 do 291 osób na 100 000 mieszkańców. W tym miejscu warto zauważyć, że zachorowalność na WZJG jest najwyższa w krajach, które charakteryzuje typowo industrialny styl życia. Kraje półkuli południowej oraz mniej uprzemysłowione kraje wschodnie wykazują niższą zachorowalność na tę chorobę co sugeruje, że czynniki środowiskowe oraz dieta mogą mieć swój udział w wywoływaniu choroby.

Na wrzodziejące zapalenie jelita grubego choruje na świecie ok. 5 milionów osób.

Najczęściej diagnozowani są pacjenci w wieku od 15 – 30 oraz 50 - 70 lat. Biorąc pod uwagę fakt, że ciężkie, przewlekłe biegunki mogą powodować konieczność korzystania z toalety nawet ok. 20 razy dziennie, choroby te mogą mieć niezwykle destrukcyjny wpływ na życie osób nimi dotkniętych.

Wśród czynników predysponujących do rozwoju wrzodziejącego zapalenia jelita można wyróżnić:

Czynniki genetyczne – osoby, których krewni pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo) chorują na WZJG mają 5,7 do 15% wyższą szansę na zachorowanie. Warto o tym pamiętać. Regularne wizyty u gastrologa mogą przyczynić się dowczesnego zdiagnozowania

choroby a tym samym zwiększyć szansę na optymalną kontrolę jej objawów;

• Według badań opublikaowanych w czasopiśmie Gasteroentherology, infekcje jelitowe spowodowane przez bakterie typu Salmonella spp, Shigella spp, i Campylobacter spp

podwajają szansę zachorowania na WZJG u osób predysponowanych genetycznie. Badania sugerują, że może to być spowodowane zmianami we florze bakteryjnej pacjenta, powstałymi podczas infekcji;

• Czynniki genetyczne – osoby, których krewni pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo) chorują na WZJG mają 5,7 do 15% wyższą szansę na zachorowanie. Warto o tym pamiętać. Regularne wizyty u gastrologa mogą przyczynić się dowczesnego zdiagnozowania choroby a tym samym zwiększyć szansę na optymalną kontrolę jej objawów;

Gastrolog to lekarz do którego należy udać sie po poradę w sprawie problemów z układem trawiennym (np. bóle brzucha, krew w kale, częste biegunki)

• Według badań opublikaowanych w czasopiśmie Gasteroentherology, infekcje jelitowe spowodowane przez bakterie typu Salmonella spp, Shigella spp, i Campylobacter spp podwajają szansę zachorowania na WZJG u osób predysponowanych genetycznie. Badania sugerują, że może to być spowodowane zmianami we florze bakteryjnej pacjenta, powstałymi podczas infekcji;

• W artykule nt wpływu niesteroidowych leków przeciwzapalnych na nawrót WZJG (Clin Gastrornterology and Hepatology, 2006)autorzy sugerują, że niesteroidowe leki przeciwzapalne, czyli leki zawierające kwas acetylosalicylowy, ibuprofen czy naproksen(np. Aspiryna, Ibum, Ibuprom, Nurofen czy Naproxen) mogą wpływać na przyspieszenie nawrotów choroby u osób predysponowanych;

Spożycie żywności wysoko przetworzonej zwiększa ryzyko wystąpienia:dyslipidemii, nadciśnienia, otyłości, nowotworów oraz demencji (dietetycy.org.pl)

• Dieta opierająca się na produktach wysoko przetworzonych, fast-foodach itp. może w niektórych przypadkach spowodować lub przyspieszyć wystąpienie WZJG;
• Dość rozpowszechniony w Polsce jest pogląd, że silny, przewlekły stres może wpływać na zachorowalność na WZJG, nie ma jednak na to naukowych dowodów.

Patogeneza – czyli skąd bierze się choroba

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego wydaje się być wynikiem zachwiania równowagi pomiędzy odpornością śluzówki gospodarza a mikroflorą jelitową (bakteriami żyjącymi naturalnie w naszych jelitach), co skutkuje nieprawidłową reakcją układu odpornościowego przeciwko tymże naturalnym bakteriom, nazywanym także bakteriami komensalnymi.

Czy dieta może pomóc?

WZJG nie da się niestety wyleczyć stosując wyłącznie odpowiednią dietę. Może to jednak pomóc w redukcji objawów i poprawić nieco jakość życia.
Na stronie fundacji na rzecz pacjentów chorujących na chorobę Crohna oraz WZJG(crohnscolitisfoundation.org) można znaleźć kilka dobrych rad takich jak:

• Dobrze jest jeść cztery do sześciu mniejszych posiłków dziennie, zamiast dwóch – trzech dużych posiłków;

• Zaleca się picie wystarczającej ilości płynów – tak, żeby kolor Twojego moczu w ciągu dnia utrzymywał się pomiędzy przezroczystym a lekko żółtym. Pić można zrówno wodę, sok pomidorowy, barszcz, rosół oraz inne rodzaje klarownych zup;

Dobrze jest jeść cztery do sześciu mniejszych posiłków dziennie, zamiast dwóch – trzech dużych posiłków.

Produkty spożywcze polecane przy zaostrzeniu choroby:

• Owoce o niskiej zawartości błonnika: banany, melon kantalupa, melon miodowy, owoce gotowane;

• Chude białko: ryby, chude kawałki wieprzowiny, białe mięso drobiowe, soja, jaja i twarde tofu;

• Ziarna rafinowane: chleb na zakwasie, ziemniaczany lub bezglutenowy, biały makaron, biały ryż i płatki owsiane;

• W pełni ugotowane, pozbawione pestek i skóry warzywa takie jak: szparagi, ogórki, ziemniaki, kabaczki;

• Ewentualne produkty specjalistyczne zalecone przez dietetyka(np. koktajle proteinowe domowej roboty).

Przy zaostrzeniu choroby najlepiej stosować tzw. dietę ubogoresztkową

Produkty spożywcze, których warto unkiać:

• Pokarmy z wysoką zawartością błonnika, które są trudne do strawienia: owoce ze skórą i nasionami, surowe zielone warzywa (zwłaszcza warzywa krzyżowe, takie jak brokuły, kalafior, brukselka lub wszystko, co ma skórkę), orzechy i pełne ziarna;

• Laktoza: cukier występujący w nabiale, takim jak mleko, sery śmietankowe i miękkie;

• Niewchłanialne cukry takie jak sorbitol oraz mannitol występujące w niektórych rodzajach soków i w owocach takich jak gruszki, brzoskwinie i śliwki;

• Słodziki występujące na przykład w gumach do żucia bez cukru, niektórych cukierkach i lodach;

• Pokarmy zawierające cukier: ciastka, słodycze i soki;

• Pokarmy wysokotłuszczowe: masło, kokos, margaryna, śmietana, jak również smażone lub tłuste jedzenie;

• Alkohol i napoje zawierające kofeinę: piwo, wino, likier, napoje gazowane i kawa;

• Pikantne potrawy: "ostre" przyprawy;

Ważne jest, aby utrzymać zróżnicowaną i bogatą w składniki odżywcze dietę szczególnie wtedy, gdy choroba w końcu postanowiła przejść w stan remisji i objawy ustąpiły, a nawet zniknęły. Nowe pokarmy należy wprowadzać powoli. Pamiętaj o nawadnianiu organizmu wodą, bulionem, sokiem pomidorowym lub koktajlami nawadniającymi domowej roboty. Przed wprowadzeniem zmian w diecie warto jednak skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem.

 

Pokarmy zalecane w trakcie remisji:

• Pokarmy bogate w błonnik: otręby owsiane, fasola, jęczmień, orzechy i pełne ziarna (chyba że masz stomię, zwężenie jelita lub jeśli lekarz zaleci kontynuację diety o niskiej zawartości błonnika na przykład z powodu niedawnej operacji);
• • Białko: chude mięso, ryby, jaja, orzechy i tofu;;
• • Owoce i warzywa: staraj się jeść jak najwięcej różnokolorowych warzyw. Możesz usuwać z nich skórki i nasiona, jeśli Ci przeszkadzają;
• • Pokarmy bogate w wapń: warzywa takie jak: jarmuż, szczypior, kapusta, natka pietruszki, koper oraz brukselka, brokuły i fasolka szparagowa, jogurty, kefiry i mleko (jeśli nie tolerujesz laktozy, wybieraj produkty mleczne bez laktozy alternatywnie, w porozumieniu z lekarzem prowadzącym możesz rozważyć zakup preparatu, który zawiera enzym trawienny tzw. laktazę ( np. Lactocontrol);
• Żywność z probiotykami: jogurty, kimchi (kiszona kapusta pekińska po koreańsku, można ją zrobić samemu bez dodatku chili), pasta miso (pochodzi z kuchni japońskiej i koreańskiej, zrobiona ze sfermentowanej soi, przepisy można znaleźć w Internecie), kapusta kiszona i tempeh (indonezyjski przysmak o specyficznym grzybowo-orzechowym smaku. Można dodać go do sałatki, zjeść na kanapce ale także przyrządzić z niego gulasz, zupę, pasztet czy farsz do pierogów).

Objawy, z którymi należy udac się do gastrologa:

• Biegunka o różnym nasileniu, w okresie zaostrzenia choroby osoba z WZJG może korzystaćz toalety nawet 20 razy w ciągu dnia;

Jeśli stwierdzisz obecność krwi w stolcu zawsze skonsultuj sie z lekarzem

• Naprzemienność biegunki z zaparciami;

• Śluz i krew w stolcu, wodniste stolce;

• Ciągłe poczucie potrzeby wypróżnienia –objawy te mogą być dość bolesne;

• Jeśli po nagłej potrzebie wypróżnienia z odbytu wydziala się niewielka ilość śluzu wraz z krwią;

• Bóle o charakterze kurczącym, które pojawiają się zwykle w ciągu 1,5 godziny po jedzeniu a objaw zaczyna ustępować natychmiast po skorzystaniu z toalety;

• Rozwój anemii na tle stale krwawiących jelit –ciągłe poczucie osłabienia i braku sił.

Jak lekarze diagnozują wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

Na początek pacjent jest badany palpacyjnie – poprzez dotyk, a następnie wykonywana jest kolonoskopia. Badanie to polega na wprowadzeniu aparatu zakończonego kamerą przez odbyt pacjenta, w celu obejrzenia stanu jego jelit. Jest to najbardziej czuła metoda badawcza w kierunku rozpoznania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Przeprowadzane są również standardowe badania: krwi, kału, moczu.

Jakie są możliwości terapeutyczne, gdy leki na wrzodziejące zapalenie jelita nie działają?

Jeśli leczenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego za pomocą leków i diety nie działa, a proces chorobowy tylko się rozprzestrzenia, zwiększając ryzyko powikłań, pacjentowi zaleca się operację. Podczas zabiegu usuwa się dotknięty obszar jelita. Jeśli choroba została wykryta na czas, a pacjent jest prawidłowo leczony, remisja może utrzymywać się latami. Przy utrzymującej się remisji wymagana jest coroczna wizyta u gastroenterologa i kolonoskopia profilaktyczna. Obecnie prowadzone są również badania kliniczne nad nowym lekiem mającym na celu zmniejszenie objawów choroby u osób, którym nie pomagają leki aktulnie dostępne na rynku. Szczegóły badania są dostępne na stronie Panelu Zdrowia w zakładce “Projekty Badawcze”. Tam też można zgłosić chęć udziału w badaniu.

Obecnie prowadzone są badania kliniczne nad nowym lekiem mającym na celu zmniejszenie objawów choroby u osób, którym nie pomagają leki aktulnie dostępne na rynku. Chęć udziału można zgłosićwypełniając kwestionariusz na stronie “Panel Zdrowia”